Башҡорт теле/Һүҙлектәр/Географик атамалар (Башҡортостан, Рәсәй): өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) бүлдем |
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл: | 1 юл: | ||
== |
== Башҡортостандағы һәм башҡорт сығышлы атамалар == |
||
* Аваляк |
* Аваляк — Әүәләк (Ирәмәлдә) (Средний А. — Урта Ә., Большой А. — Оло Ә.) |
||
* Абараш-Баш |
* Абараш-Баш — Абарашбаш |
||
* Белые Гребни |
* Белые Гребни — Аҡҡырлас |
||
* Большой Иремель |
* Большой Иремель — Оло Ирәмәл |
||
* Большой Шаршалабиик |
* Большой Шаршалабиик — Оло Шыршылыбейек |
||
* Зигальга (хребет) |
* Зигальга (хребет) — Егәлгә һырты |
||
* Малый Иремель |
* Малый Иремель — Кесе Ирәмәл |
||
* Медвежье ущелье |
* Медвежье ущелье — Ҡырымбикә тарлауығы (Ишембай р. Иҫкесәк ауылынан 3 км-ла) |
||
* Синяк (хребет) |
* Синяк (хребет) — Иһәнәк (Ирәмәлдәге һырт) (Малый С. — Кесе И., Большой С. — Оло И.) |
||
* Средний Аваляк |
* Средний Аваляк — Урта Әүәләк |
||
* Сукташ (гора) |
* Сукташ (гора) — Суҡташ (Ирәмәлдә) |
||
* Сундуки (хребет) |
* Сундуки (хребет) — Һандыҡ (Ирәмәлдәге һырт) |
||
* Теча |
* Теча — Тинес |
||
* Шарташ (Свердловск) |
* Шарташ (Свердловск) — Шәреташ |
||
* Шелом |
* Шелом — Шелом (Большой Ш. — Оло Ш., Малый Ш. — Кесе Ш.) |
||
=== '''Мәләүез р.Һәргәй а. тирәһендәге ер-һыу атамалары (Илмир Ишбаев яҙып алған)'''=== |
=== '''Мәләүез р.Һәргәй а. тирәһендәге ер-һыу атамалары (Илмир Ишбаев яҙып алған)''' === |
||
# Ташлытау тауы |
# Ташлытау тауы |
||
# Ташморон |
# Ташморон |
||
# Ҡаҙғантау тауы |
# Ҡаҙғантау тауы |
||
⚫ | |||
# |
# Ҡоҙғон уйы |
||
# Ҡыҙҙар |
# Ҡыҙҙар уйы |
||
# |
# Ҡыҙҙар тауы |
||
# Дүмбәләс тауы |
|||
# Дуға теймәҫ уйы |
# Дуға теймәҫ уйы |
||
# Кесерткән уйы |
# Кесерткән уйы |
||
# Әзгәрләк тауы |
# Әзгәрләк тауы |
||
# Яу сапҡан яланы |
# Яу сапҡан яланы |
||
# Яңы ферма |
# Яңы ферма |
||
# Оҙонғыр һырты |
# Оҙонғыр һырты |
||
# Ерекле йылғаһы |
# Ерекле йылғаһы |
||
# Өңлө тау |
# Өңлө тау |
||
# Буҙаҡбуй башы (һырты) |
# Буҙаҡбуй башы (һырты) |
||
# Ҡыҙыляр |
# Ҡыҙыляр |
||
⚫ | |||
# |
# Баллы йылға |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
# Ҡаршы |
# Ҡаршы йылғаһы |
||
# Ҡаршы тау |
|||
# Үткәүел яланы |
# Үткәүел яланы |
||
# Сыбарат уйы |
# Сыбарат уйы |
||
# Санигән яланы (Сана эйгән) |
# Санигән яланы (Сана эйгән) |
||
# Уба (иҫке атамаһы). Нөгөш ҡасабаһының ултырған урыны, быуа төҙөлмәгәнгә тиклем |
# Уба (иҫке атамаһы). Нөгөш ҡасабаһының ултырған урыны, быуа төҙөлмәгәнгә тиклем «УБА» тип аталған. Уба — бәләкәй генә түмәләс тау, ҡалҡыу ер. Слово восходит к общетюркскому оба~опа `куча камней, курган`. |
||
# Балантөбәк яланы |
|||
# |
# Балантөбәк яланы |
||
# |
# Бүләк буйы яланы |
||
# Һирәт башы яланы |
|||
# Ҡырын бит |
# Ҡырын бит |
||
# Ҡоро йырын |
# Ҡоро йырын |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
# Яманай ыҙмаһы. ЫҘМА |
# Яманай ыҙмаһы. ЫҘМА — зимовка, зимовье. |
||
# Йәйләү. Элек малдарҙы йәй көндөре ошо яланға йәйләүгә алып сыҡҡан булғандар. |
# Йәйләү. Элек малдарҙы йәй көндөре ошо яланға йәйләүгә алып сыҡҡан булғандар. |
||
# Бесәрле ярымутрауы |
# Бесәрле ярымутрауы |
||
# Зыярат (элекке). Элекке зыярат урыны. Быуа быуғас һыу аҫтында ҡала. |
# Зыярат (элекке). Элекке зыярат урыны. Быуа быуғас һыу аҫтында ҡала. |
||
# Буранай (күл). Был урында быуа быумағанға тиклем ҙур күл булған. |
# Буранай (күл). Был урында быуа быумағанға тиклем ҙур күл булған. |
||
# Үләмәт йылғаһы |
# Үләмәт йылғаһы |
||
# Арҡыры йылға |
# Арҡыры йылға |
||
# Иҫке ферма урыны |
# Иҫке ферма урыны |
||
# Бейек сағыл. САҒЫЛ |
# Бейек сағыл. САҒЫЛ — Тауҙың көнгә ҡараған яланғас (ғәҙәттә текә, ташлы) битләүе. Сағыл башы. Сағылдарҙа ҡарағай үҫә. (Косогор). |
||
⚫ | |||
# |
# Һелкәүес яланы |
||
# Иҫке ҡапҡа яланы |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
# Ҡарлы мәмерйә |
# Ҡарлы мәмерйә |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
# Ҡая башы |
# Ҡая башы |
||
# Кәкүр (ялан) |
# Кәкүр (ялан) |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
# Ҡурғашлы. Ҡурғаш - свинец. |
|||
# Ҡурғашлы |
# Ҡурғашлы. Ҡурғаш — свинец. |
||
⚫ | |||
# Ялануй уйы |
|||
⚫ | |||
# Оло ялан (Юрмаш) |
# Оло ялан (Юрмаш) |
||
# Хәлил юлы. Ҡурғашлыға барған юлдың атамаһы. |
# Хәлил юлы. Ҡурғашлыға барған юлдың атамаһы. |
||
# Ҡалмаш яланы |
|||
⚫ | |||
# Таллы тауы |
# Таллы тауы |
||
== |
== Донъя == |
||
* Аббасиды |
* Аббасиды — ғәббәсиҙәр |
||
* Абу-Хурайра (араб. историограф)— Әбү-Һүрәйрә |
* Абу-Хурайра (араб. историограф)— Әбү-Һүрәйрә |
||
* Агашери |
* Агашери — ағашәри (бор. төрки телле ҡәбилә, бөгөн вариҫтары Иранда йәшәй) |
||
* Азербайджан |
* Азербайджан — Әзербайжан |
||
* Азовское море |
* Азовское море — Аҙау диңгеҙе |
||
* Азыхская пещера |
* Азыхская пещера — Азих мәмерйәһе (Таулы Ҡарабахта) |
||
* Ак-Коюнлу |
* Ак-Коюнлу — Аҡ Ҡуйунлы (төркисә аҡ+ҡуйун (бәрән) тигәндән; төркүмән ҡәбиләләре беләшмәһе) |
||
* Аксуйцы |
* Аксуйцы — аҡсуҙар (уйғур субэтносы) |
||
* Алаша (тюрк. племя) |
* Алаша (тюрк. племя) — алашалар (Кесе Жүздәге ҡаҙаҡ ҡәбиләһе) |
||
* Алпаут (тюрк. племя) |
* Алпаут (тюрк. племя) — алпауттар (алптар берләшмәһе мәғәнәһендә) |
||
* Алты чуб (тюрк. племя) |
* Алты чуб (тюрк. племя) — алты чуб (һундарҙан баш алған алты чун ҡәб. берләшмәһе) |
||
* Ардебиль (Иран) |
* Ардебиль (Иран) — Әрдәбил (Ирандың 31 останының береһе һәм шуның баш ҡалаһы) |
||
* Астар |
* Астар — Астар (бор. семит мифологияһындағы илаһ) |
||
* Атрек (река) |
* Атрек (река) — Әтрәк (Иран һәм Төркмәнстандағы йылға) |
||
* Атушцы (уйг.) |
* Атушцы (уйг.) — атуштар (уйғыр субэтносы) |
||
* Ахеменидское государство |
* Ахеменидское государство — Әһәмәни дәүләте (Әһәмән — бор. фарсы батшалары ырыуы) |
||
* Багдад |
* Багдад — Бағдад |
||
* Байлакан, Байлаган |
* Байлакан, Байлаган — Байлаҡан (Кавказдағы бик бор. ҡала, әрмәнсә — Пайтакаран) |
||
* Балх |
* Балх — Бәлх (Афғанстандағы ҡала) |
||
* Барда |
* Барда — Бәрдә (Әзерб.) |
||
* Барсилы (тюрк. племя) |
* Барсилы (тюрк. племя) — барсилдар |
||
* Барсхан (тюрк. племя)— барсхан |
* Барсхан (тюрк. племя)— барсхан |
||
* Берш (тюрк. племя) (казахский род) |
* Берш (тюрк. племя) (казахский род) — Бәриш |
||
* Бейлаган |
* Бейлаган — Бейлаҡан (Аҡһаҡ Тимер емертелгән Байлаҡан ур. төҙөтә) |
||
* Бенгази |
* Бенгази — Бәнғәзи |
||
* Бехистун |
* Бехистун — Беһистун |
||
* Бозок (тюрк. племя) (союз огуских племен)серые стрелы |
* Бозок (тюрк. племя) (союз огуских племен)серые стрелы — буҙуҡ |
||
* Буиды (Бувайхиды, Аль-и-Буи) (шииты, правившие в Багдаде в 945—1055 |
* Буиды (Бувайхиды, Аль-и-Буи) (шииты, правившие в Багдаде в 945—1055 гг.) — бүвәйһиҙәр |
||
* Варсак (тюрк. племя) |
* Варсак (тюрк. племя) — варсаҡ |
||
* Верхний Исеть |
* Верхний Исеть — Үрге Исәт |
||
* Врата блаженства (Дер-и-Саадет, Топкапы |
* Врата блаженства (Дер-и-Саадет, Топкапы — Тупҡапҡа һарайында) — Сәғәҙәт ҡапҡаһы |
||
* Гобустан |
* Гобустан — Ҡобустан |
||
* Гянджа |
* Гянджа — Гәнжә |
||
* Дейлемиты (даламиты) |
* Дейлемиты (даламиты) — дәйләмиҙәр |
||
* Дербенды |
* Дербенды — дәрбәндиҙәр |
||
* Джульфа |
* Джульфа — Жүлфә |
||
* Доланы (уйг.) |
* Доланы (уйг.) — доландар |
||
* Дулаты, дуклаты, дуглаты, дулу |
* Дулаты, дуклаты, дуглаты, дулу — дулаттар |
||
* Египет |
* Египет — Мысыр |
||
* Жагалбай (тюрк. племя) |
* Жагалбай (тюрк. племя) — яғалбай |
||
* Зайенде (река в Иране) |
* Зайенде (река в Иране) — Зайәндә |
||
* Заррин-Шахр |
* Заррин-Шахр — Заррин-Шәһәр |
||
* Зороастризм |
* Зороастризм — зәрдүштилек (у татар — зәрдөштлек, турок — зердүштлүк, узбек — зардуштилик, азер. — зәрдүштилик) |
||
* Зулькадар (тюрк. племя) |
* Зулькадар (тюрк. племя) — зүлҡәдәр |
||
* Ивэ (огузское племя) |
* Ивэ (огузское племя) — ивә |
||
* Изреель |
* Изреель — Изреғәл |
||
* Ильдегизиды |
* Ильдегизиды — илдәгизиҙәр |
||
* Исфахан |
* Исфахан — Исфаһан (этимология: Нисф-ә-Жәһан — пол мира) |
||
* Каан |
* Каан — ҡаған |
||
* Кавары (тюрк. племя) |
* Кавары (тюрк. племя) — ҡабарҙар |
||
* ТКавзехекст |
* ТКавзехекст — Ҡавза |
||
* Кавказ |
* Кавказ — Кавказ (бер телдә лә Ҡаф тигәнгә оҡшаш атама юҡ, бөтәһендә лә Кавказ) |
||
* Каджары |
* Каджары — ҡажарҙар |
||
* Казвин |
* Казвин — Ҡазвин |
||
* Кайи (тюрк. племя) |
* Кайи (тюрк. племя) — ҡайы |
||
* Канжыгалы (тюрк. племя) |
* Канжыгалы (тюрк. племя) — ҡанжығалы |
||
* Карабах |
* Карабах — Ҡарабах |
||
* Карадаглы |
* Карадаглы — ҡарадағлы |
||
* Кара-Коюнлу Джаханшах |
* Кара-Коюнлу Джаханшах — Ҡара Ҡуйынлы Йыһаншаһ |
||
* Карлуки (тюрк. племя) |
* Карлуки (тюрк. племя) — ҡарлуҡтар |
||
* Касраниды |
* Касраниды — кәсрәниҙәр |
||
* Катабанское царство |
* Катабанское царство — Ҡәтбан |
||
* Катаганы (тюрк. племя) |
* Катаганы (тюрк. племя) — ҡатағандар |
||
* Кашгарцы (уйг.) |
* Кашгарцы (уйг.) — кәшкәрҙәр |
||
* Кебара |
* Кебара — Кәбара |
||
* Кения, кенийцы |
* Кения, кенийцы — Кения, кениҙар |
||
* Кербела |
* Кербела — Кәрбәлә |
||
* Кефе |
* Кефе — Кәфә (Ҡырымда) |
||
* Комульцы (уйг.) |
* Комульцы (уйг.) — ҡумулдар |
||
* Корлинцы (уйг.) |
* Корлинцы (уйг.) — корлалар |
||
* Кубань |
* Кубань — Ҡобан |
||
* Кубинское ханство (Азерб.) |
* Кубинское ханство (Азерб.) — Ҡуба ханлығы |
||
* Кувейт |
* Кувейт — Күвәйт |
||
* Кульджинцы (уйг.) |
* Кульджинцы (уйг.) — ғулжиҙар |
||
* Курейш |
* Курейш — ҡөрәйеш, ҡурайш (ике вариантта йөрөй) |
||
* Куртии |
* Куртии — куртиҙар |
||
* Курды |
* Курды — ҡурдтар |
||
* Кучарцы (уйг.) |
* Кучарцы (уйг.) — кучарҙар |
||
* Кырки (тюрк. племя) |
* Кырки (тюрк. племя) — ҡырҡтар |
||
* Лобнорцы (уйг.) |
* Лобнорцы (уйг.) — лопнурҙар |
||
* Лянкорань |
* Лянкорань — Ләнкәран |
||
* Мавераннахр |
* Мавераннахр — Мавараннаһр |
||
* Мазьядиды |
* Мазьядиды — мәзйәдиҙәр |
||
* Марага (Иран) |
* Марага (Иран) — Мараға |
||
* Мариб (Йемен) |
* Мариб (Йемен) — Мәғриб (күптәр Викип. Ma’rib тигән) |
||
* Мачины (уйг.) |
* Мачины (уйг.) — мачиндар |
||
* Мераге (Иран, город) |
* Мераге (Иран, город) — Марага |
||
* Мерв (древний город в Ср. Азии) |
* Мерв (древний город в Ср. Азии) — Мәрв |
||
* Мешхед |
* Мешхед — Мәшһәд |
||
* Мидия Атропатена |
* Мидия Атропатена — Атропат Мидияһы |
||
* Мингечевир |
* Мингечевир — Мингәчевир |
||
* Минейское царство |
* Минейское царство — Мәин батшалығы |
||
* Мраморное море |
* Мраморное море — Мәрмәр диңгеҙ |
||
* Мугаджары |
* Мугаджары — Мугалжар |
||
* Мусафириды (Салариды) |
* Мусафириды (Салариды) — мосафириҙар (салариҙар) |
||
* Наджаф |
* Наджаф — Нәжәф |
||
* Наджафабад |
* Наджафабад — Нәжәфәбад |
||
* Найманы (тюрк. племя) |
* Найманы (тюрк. племя) — наймандар |
||
* натуфийская культура |
* натуфийская культура — натуф мәҙәниәте |
||
* Нахичевань |
* Нахичевань — Нахчиван |
||
* Ниневийцы |
* Ниневийцы — нинивиҙәр |
||
* Нушиби (тюрк. племя) |
* Нушиби (тюрк. племя) — нушиби |
||
* Омейяды |
* Омейяды — умайялар |
||
* Оногуры (тюрк. племя) |
* Оногуры (тюрк. племя) — оноғурҙар |
||
* Османская империя |
* Османская империя — Ғосман империяһы |
||
* Падары (тюрк. племя) |
* Падары (тюрк. племя) — падарҙар |
||
* Палестина |
* Палестина — Фәләстин |
||
* Пехлевийский язык |
* Пехлевийский язык — пәһләүи теле |
||
* Полурцы (уйг.) |
* Полурцы (уйг.) — полурҙар |
||
* Раввадиды |
* Раввадиды — рәүүәдиҙәр |
||
* Румлу (тюрк. племя) |
* Румлу (тюрк. племя) — румлу |
||
* Русы (в ед.ч. русин) |
* Русы (в ед.ч. русин) — русиндар |
||
* Сава |
* Сава — Сәба |
||
* Савская (царица) |
* Савская (царица) — Сәба (батшабикәһе) |
||
* Саджиды |
* Саджиды — сажиҙар |
||
* Саджиды |
* Саджиды — сажиҙар |
||
* Салариды |
* Салариды — салариҙар (мосафириҙар) |
||
* Сальян |
* Сальян — Салйан |
||
* Сараб |
* Сараб — Сәраб |
||
* Сасаниды |
* Сасаниды — сәсәниҙәр (башҡалар сасаниҙар тип ала, беҙҙең текстарҙа ғына сәсәни) |
||
* Саудовская Аравия |
* Саудовская Аравия — Сәғүд Ғәрәбстаны |
||
* Северный Ледовитый океан |
* Северный Ледовитый океан — Төньяҡ Боҙло океан |
||
* Сельджуки |
* Сельджуки — сәлжүктәр |
||
* Селевкиды |
* Селевкиды — селевкиҙар (Селевк — эллиндар династияһы) |
||
* Семиты |
* Семиты — сәмиттәр |
||
* Сефарды |
* Сефарды — сфарадтар |
||
* Сефевиды |
* Сефевиды — сәфәүиҙәр |
||
* Сирия |
* Сирия — Сүриә |
||
* Согдийцы |
* Согдийцы — соғдиҙар |
||
* Соль-Илецк |
* Соль-Илецк — Тоҙ-Иләк |
||
* Сумгаит |
* Сумгаит — Сумғайыт |
||
* Сысерть |
* Сысерть — Сысәрт |
||
* Табаристан |
* Табаристан — Тәбәристан |
||
* Тевриз |
* Тевриз — Тәбриз |
||
* Тегеран |
* Тегеран — Тәһран |
||
* Тимуриды |
* Тимуриды — Аҡһаҡ Тимер дәүләте |
||
* Топкапы |
* Топкапы — Тупҡапҡа |
||
* Туркманчай |
* Туркманчай — Төркмәнчай (Тәбриз янындағы ауыл) |
||
* Туркоманы |
* Туркоманы — төркүмәндәр |
||
* Турфанцы |
* Турфанцы — турпандар (уйғыр субэтносы) |
||
*Тюркские племена— кынык |
* Тюркские племена— кынык — ҡыныҡ, салур — салғыр, авшар — әфшәр, кайи — ҡайы, караман — ҡараман, байандыр — байандыр, печенеги — бәшнәктәр, половцы — ҡыпсаҡтар (Византия һәм Европа сығанаҡтарында ҡумандар, халадж — һалаш,), |
||
* Угэдэй хан— Өгөҙәй хан |
* Угэдэй хан— Өгөҙәй хан |
||
* Узы— үздәр (төрки ҡәбиләһе) |
* Узы— үздәр (төрки ҡәбиләһе) |
||
* Устаджлы |
* Устаджлы — устажлы (төрки ҡәбиләһе) |
||
* Учтурфанцы |
* Учтурфанцы — учтурпандар (уйғыр субэтносы) |
||
* Фулад-е-Мобараке— Фүләд-ә-Мөбәрәкә |
* Фулад-е-Мобараке— Фүләд-ә-Мөбәрәкә |
||
* Фуюйские кыргызы— Фуюй ҡырғыҙҙары |
* Фуюйские кыргызы— Фуюй ҡырғыҙҙары |
||
* Хадрамаут |
* Хадрамаут — Һадрамаут |
||
* Ханэ-Исфахан— Ханә-Исфаһан |
* Ханэ-Исфахан— Ханә-Исфаһан |
||
* Хашт-Бехешт— Һашт-Бәһәшт (Исфаһанда) |
* Хашт-Бехешт— Һашт-Бәһәшт (Исфаһанда) |
||
* Ходжалы |
* Ходжалы — Хожалы |
||
* Хой |
* Хой — Хой (ҡала) |
||
* Хомейни-Шахр— Хөмәйни-Шәһәр |
* Хомейни-Шахр— Хөмәйни-Шәһәр |
||
* Хорасан |
* Хорасан — Хорасан |
||
* Хорезм |
* Хорезм — Хәрәзем |
||
* Хотанцы |
* Хотанцы — хөтәндәр (уйғыр субэтносы) |
||
* Хулагуиды— Хулагу дәүләте |
* Хулагуиды— Хулагу дәүләте |
||
* Хуррамиты |
* Хуррамиты — һүррәмдәр |
||
* Шамкир |
* Шамкир — Шәмкир |
||
* Шаншыкылы (тюрк. племя) — шанышҡылы |
* Шаншыкылы (тюрк. племя) — шанышҡылы |
||
* Шахин-Шахр — Шаһин-Шәһәр |
* Шахин-Шахр — Шаһин-Шәһәр |
00:18, 1 май 2017 өлгөһө
Башҡортостандағы һәм башҡорт сығышлы атамалар
- Аваляк — Әүәләк (Ирәмәлдә) (Средний А. — Урта Ә., Большой А. — Оло Ә.)
- Абараш-Баш — Абарашбаш
- Белые Гребни — Аҡҡырлас
- Большой Иремель — Оло Ирәмәл
- Большой Шаршалабиик — Оло Шыршылыбейек
- Зигальга (хребет) — Егәлгә һырты
- Малый Иремель — Кесе Ирәмәл
- Медвежье ущелье — Ҡырымбикә тарлауығы (Ишембай р. Иҫкесәк ауылынан 3 км-ла)
- Синяк (хребет) — Иһәнәк (Ирәмәлдәге һырт) (Малый С. — Кесе И., Большой С. — Оло И.)
- Средний Аваляк — Урта Әүәләк
- Сукташ (гора) — Суҡташ (Ирәмәлдә)
- Сундуки (хребет) — Һандыҡ (Ирәмәлдәге һырт)
- Теча — Тинес
- Шарташ (Свердловск) — Шәреташ
- Шелом — Шелом (Большой Ш. — Оло Ш., Малый Ш. — Кесе Ш.)
Мәләүез р.Һәргәй а. тирәһендәге ер-һыу атамалары (Илмир Ишбаев яҙып алған)
- Ташлытау тауы
- Ташморон
- Ҡаҙғантау тауы
- Ҡоҙғон уйы
- Ҡыҙҙар уйы
- Ҡыҙҙар тауы
- Дүмбәләс тауы
- Дуға теймәҫ уйы
- Кесерткән уйы
- Әзгәрләк тауы
- Яу сапҡан яланы
- Яңы ферма
- Оҙонғыр һырты
- Ерекле йылғаһы
- Өңлө тау
- Буҙаҡбуй башы (һырты)
- Ҡыҙыляр
- Баллы йылға
- Һөтлө йылға
- Ҡаршы йылғаһы
- Ҡаршы тау
- Үткәүел яланы
- Сыбарат уйы
- Санигән яланы (Сана эйгән)
- Уба (иҫке атамаһы). Нөгөш ҡасабаһының ултырған урыны, быуа төҙөлмәгәнгә тиклем «УБА» тип аталған. Уба — бәләкәй генә түмәләс тау, ҡалҡыу ер. Слово восходит к общетюркскому оба~опа `куча камней, курган`.
- Балантөбәк яланы
- Бүләк буйы яланы
- Һирәт башы яланы
- Ҡырын бит
- Ҡоро йырын
- Буташ йылғаһы
- Яманай ыҙмаһы. ЫҘМА — зимовка, зимовье.
- Йәйләү. Элек малдарҙы йәй көндөре ошо яланға йәйләүгә алып сыҡҡан булғандар.
- Бесәрле ярымутрауы
- Зыярат (элекке). Элекке зыярат урыны. Быуа быуғас һыу аҫтында ҡала.
- Буранай (күл). Был урында быуа быумағанға тиклем ҙур күл булған.
- Үләмәт йылғаһы
- Арҡыры йылға
- Иҫке ферма урыны
- Бейек сағыл. САҒЫЛ — Тауҙың көнгә ҡараған яланғас (ғәҙәттә текә, ташлы) битләүе. Сағыл башы. Сағылдарҙа ҡарағай үҫә. (Косогор).
- Һелкәүес яланы
- Иҫке ҡапҡа яланы
- Юрмаш яланы
- Ҡарлы мәмерйә
- Юрмаш йылғаһы
- Ҡая башы
- Кәкүр (ялан)
- Аҡауаз йылғаһы
- Ҡурғашлы. Ҡурғаш — свинец.
- Ҡурғашлы йылғаһы
- Ялануй уйы
- Оло ялан (Юрмаш)
- Хәлил юлы. Ҡурғашлыға барған юлдың атамаһы.
- Ҡалмаш яланы
- Таллы тауы
Донъя
- Аббасиды — ғәббәсиҙәр
- Абу-Хурайра (араб. историограф)— Әбү-Һүрәйрә
- Агашери — ағашәри (бор. төрки телле ҡәбилә, бөгөн вариҫтары Иранда йәшәй)
- Азербайджан — Әзербайжан
- Азовское море — Аҙау диңгеҙе
- Азыхская пещера — Азих мәмерйәһе (Таулы Ҡарабахта)
- Ак-Коюнлу — Аҡ Ҡуйунлы (төркисә аҡ+ҡуйун (бәрән) тигәндән; төркүмән ҡәбиләләре беләшмәһе)
- Аксуйцы — аҡсуҙар (уйғур субэтносы)
- Алаша (тюрк. племя) — алашалар (Кесе Жүздәге ҡаҙаҡ ҡәбиләһе)
- Алпаут (тюрк. племя) — алпауттар (алптар берләшмәһе мәғәнәһендә)
- Алты чуб (тюрк. племя) — алты чуб (һундарҙан баш алған алты чун ҡәб. берләшмәһе)
- Ардебиль (Иран) — Әрдәбил (Ирандың 31 останының береһе һәм шуның баш ҡалаһы)
- Астар — Астар (бор. семит мифологияһындағы илаһ)
- Атрек (река) — Әтрәк (Иран һәм Төркмәнстандағы йылға)
- Атушцы (уйг.) — атуштар (уйғыр субэтносы)
- Ахеменидское государство — Әһәмәни дәүләте (Әһәмән — бор. фарсы батшалары ырыуы)
- Багдад — Бағдад
- Байлакан, Байлаган — Байлаҡан (Кавказдағы бик бор. ҡала, әрмәнсә — Пайтакаран)
- Балх — Бәлх (Афғанстандағы ҡала)
- Барда — Бәрдә (Әзерб.)
- Барсилы (тюрк. племя) — барсилдар
- Барсхан (тюрк. племя)— барсхан
- Берш (тюрк. племя) (казахский род) — Бәриш
- Бейлаган — Бейлаҡан (Аҡһаҡ Тимер емертелгән Байлаҡан ур. төҙөтә)
- Бенгази — Бәнғәзи
- Бехистун — Беһистун
- Бозок (тюрк. племя) (союз огуских племен)серые стрелы — буҙуҡ
- Буиды (Бувайхиды, Аль-и-Буи) (шииты, правившие в Багдаде в 945—1055 гг.) — бүвәйһиҙәр
- Варсак (тюрк. племя) — варсаҡ
- Верхний Исеть — Үрге Исәт
- Врата блаженства (Дер-и-Саадет, Топкапы — Тупҡапҡа һарайында) — Сәғәҙәт ҡапҡаһы
- Гобустан — Ҡобустан
- Гянджа — Гәнжә
- Дейлемиты (даламиты) — дәйләмиҙәр
- Дербенды — дәрбәндиҙәр
- Джульфа — Жүлфә
- Доланы (уйг.) — доландар
- Дулаты, дуклаты, дуглаты, дулу — дулаттар
- Египет — Мысыр
- Жагалбай (тюрк. племя) — яғалбай
- Зайенде (река в Иране) — Зайәндә
- Заррин-Шахр — Заррин-Шәһәр
- Зороастризм — зәрдүштилек (у татар — зәрдөштлек, турок — зердүштлүк, узбек — зардуштилик, азер. — зәрдүштилик)
- Зулькадар (тюрк. племя) — зүлҡәдәр
- Ивэ (огузское племя) — ивә
- Изреель — Изреғәл
- Ильдегизиды — илдәгизиҙәр
- Исфахан — Исфаһан (этимология: Нисф-ә-Жәһан — пол мира)
- Каан — ҡаған
- Кавары (тюрк. племя) — ҡабарҙар
- ТКавзехекст — Ҡавза
- Кавказ — Кавказ (бер телдә лә Ҡаф тигәнгә оҡшаш атама юҡ, бөтәһендә лә Кавказ)
- Каджары — ҡажарҙар
- Казвин — Ҡазвин
- Кайи (тюрк. племя) — ҡайы
- Канжыгалы (тюрк. племя) — ҡанжығалы
- Карабах — Ҡарабах
- Карадаглы — ҡарадағлы
- Кара-Коюнлу Джаханшах — Ҡара Ҡуйынлы Йыһаншаһ
- Карлуки (тюрк. племя) — ҡарлуҡтар
- Касраниды — кәсрәниҙәр
- Катабанское царство — Ҡәтбан
- Катаганы (тюрк. племя) — ҡатағандар
- Кашгарцы (уйг.) — кәшкәрҙәр
- Кебара — Кәбара
- Кения, кенийцы — Кения, кениҙар
- Кербела — Кәрбәлә
- Кефе — Кәфә (Ҡырымда)
- Комульцы (уйг.) — ҡумулдар
- Корлинцы (уйг.) — корлалар
- Кубань — Ҡобан
- Кубинское ханство (Азерб.) — Ҡуба ханлығы
- Кувейт — Күвәйт
- Кульджинцы (уйг.) — ғулжиҙар
- Курейш — ҡөрәйеш, ҡурайш (ике вариантта йөрөй)
- Куртии — куртиҙар
- Курды — ҡурдтар
- Кучарцы (уйг.) — кучарҙар
- Кырки (тюрк. племя) — ҡырҡтар
- Лобнорцы (уйг.) — лопнурҙар
- Лянкорань — Ләнкәран
- Мавераннахр — Мавараннаһр
- Мазьядиды — мәзйәдиҙәр
- Марага (Иран) — Мараға
- Мариб (Йемен) — Мәғриб (күптәр Викип. Ma’rib тигән)
- Мачины (уйг.) — мачиндар
- Мераге (Иран, город) — Марага
- Мерв (древний город в Ср. Азии) — Мәрв
- Мешхед — Мәшһәд
- Мидия Атропатена — Атропат Мидияһы
- Мингечевир — Мингәчевир
- Минейское царство — Мәин батшалығы
- Мраморное море — Мәрмәр диңгеҙ
- Мугаджары — Мугалжар
- Мусафириды (Салариды) — мосафириҙар (салариҙар)
- Наджаф — Нәжәф
- Наджафабад — Нәжәфәбад
- Найманы (тюрк. племя) — наймандар
- натуфийская культура — натуф мәҙәниәте
- Нахичевань — Нахчиван
- Ниневийцы — нинивиҙәр
- Нушиби (тюрк. племя) — нушиби
- Омейяды — умайялар
- Оногуры (тюрк. племя) — оноғурҙар
- Османская империя — Ғосман империяһы
- Падары (тюрк. племя) — падарҙар
- Палестина — Фәләстин
- Пехлевийский язык — пәһләүи теле
- Полурцы (уйг.) — полурҙар
- Раввадиды — рәүүәдиҙәр
- Румлу (тюрк. племя) — румлу
- Русы (в ед.ч. русин) — русиндар
- Сава — Сәба
- Савская (царица) — Сәба (батшабикәһе)
- Саджиды — сажиҙар
- Саджиды — сажиҙар
- Салариды — салариҙар (мосафириҙар)
- Сальян — Салйан
- Сараб — Сәраб
- Сасаниды — сәсәниҙәр (башҡалар сасаниҙар тип ала, беҙҙең текстарҙа ғына сәсәни)
- Саудовская Аравия — Сәғүд Ғәрәбстаны
- Северный Ледовитый океан — Төньяҡ Боҙло океан
- Сельджуки — сәлжүктәр
- Селевкиды — селевкиҙар (Селевк — эллиндар династияһы)
- Семиты — сәмиттәр
- Сефарды — сфарадтар
- Сефевиды — сәфәүиҙәр
- Сирия — Сүриә
- Согдийцы — соғдиҙар
- Соль-Илецк — Тоҙ-Иләк
- Сумгаит — Сумғайыт
- Сысерть — Сысәрт
- Табаристан — Тәбәристан
- Тевриз — Тәбриз
- Тегеран — Тәһран
- Тимуриды — Аҡһаҡ Тимер дәүләте
- Топкапы — Тупҡапҡа
- Туркманчай — Төркмәнчай (Тәбриз янындағы ауыл)
- Туркоманы — төркүмәндәр
- Турфанцы — турпандар (уйғыр субэтносы)
- Тюркские племена— кынык — ҡыныҡ, салур — салғыр, авшар — әфшәр, кайи — ҡайы, караман — ҡараман, байандыр — байандыр, печенеги — бәшнәктәр, половцы — ҡыпсаҡтар (Византия һәм Европа сығанаҡтарында ҡумандар, халадж — һалаш,),
- Угэдэй хан— Өгөҙәй хан
- Узы— үздәр (төрки ҡәбиләһе)
- Устаджлы — устажлы (төрки ҡәбиләһе)
- Учтурфанцы — учтурпандар (уйғыр субэтносы)
- Фулад-е-Мобараке— Фүләд-ә-Мөбәрәкә
- Фуюйские кыргызы— Фуюй ҡырғыҙҙары
- Хадрамаут — Һадрамаут
- Ханэ-Исфахан— Ханә-Исфаһан
- Хашт-Бехешт— Һашт-Бәһәшт (Исфаһанда)
- Ходжалы — Хожалы
- Хой — Хой (ҡала)
- Хомейни-Шахр— Хөмәйни-Шәһәр
- Хорасан — Хорасан
- Хорезм — Хәрәзем
- Хотанцы — хөтәндәр (уйғыр субэтносы)
- Хулагуиды— Хулагу дәүләте
- Хуррамиты — һүррәмдәр
- Шамкир — Шәмкир
- Шаншыкылы (тюрк. племя) — шанышҡылы
- Шахин-Шахр — Шаһин-Шәһәр
- Шахсевен — Шаһсевән
- Шеддадиды — Шәддәдиҙәр
- Шейбаниды — шәйбаниҙар
- Шекинское ханство (Азерб.) — Шәки ханлығы
- Шеркеш (тюрк. племя) — шеркеш
- Ширваншахи — Ширваншаһтар
- Черик — черик
- Чехель Сотун — Чәһәл Сүтүн (Исфаһанда)
- Чубань (тюрк. племя) — чубан
- Чуми (тюрк. племя) — чуми
- Чугучакцы (уйг.) — чөчәктәр
- Ысык (тюрк. племя) — ысыҡ
- Эйн-эль-Джарба — Әйн-әл-Жәрбә
- Эривань (Азерб.) — Әриван (ханлыҡ)
- Эскелы (тюрк. племя) — искелдәр
- Юзы (тюрк. племя) — йөҙҙәр
- Язидиды — йәзидиҙәр (мәзйәдиҙәр, шәйбаниҙар)
- Янычары (Турция) — яңысарҙар (новые воины)
- Яркендцы (уйг.) — йәркәндтәр