Башҡорт теле/Мәҡәлдәр һәм әйтемдәр/А

А

Аб

• Абайламай ашаһаң, ауыҙың бешер
• Абайламай һөйләгән - ауырымай үлгән
• Абруй - ирҙең ҡеүәте
• Абынмаҫ ерҙә абынма, абруйың төшөр
• Абынмаҫ ат булмаҫ
• Абынмаҫ аяҡ булмаҫ, ярылмаҫ таяҡ булмаҫ
• Абыныр өсөн түңгәк табылыр
• Абынған алты һөрөнгән
• Абынғанға аяҡ салмайҙар
• Абынғандың хәлен һөрөнгәндән һора

Ағ

• Аға булыр егеттең итәк-еңе киң булыр
• Ағай алғанда, еңгә йыйғанда яҡшы
• Ағаһы барҙың һағы бар, балаһы барҙың ялы бар
• Ағаһын күреп эне үҫер, апаһын күреп һеңле үҫер
• Ағайым кемде алһа - еңгәм шул, апайым кемгә барһа - еҙнәм шул
• Ағай алғанда, еңгәй йыйғанда яҡшы
• Ағай булыр егеттең итәк-еңе киң булыр
• Ағай булыр егеттең әйткән һүҙе им булыр, Булыр - булмаҫ егеттең әйткән һүҙе ел булыр
• Ағай - оло, мин - ҙур, атҡа бесән кем һалыр?
• Ағайым алғансы, еңгәм килгәнсе(яҡшы)
• Ағайым кемде алһа - еңгәм шул, апайым кемгә барһа - еҙнәм шул
• Ағайым өйө - аҡ йәйләү, энем өйө - өң төбө
• Ағайҙыҡы алғансы, еңгәйҙеке елгәнсе
• Ағай - эне -ағай - эненең көҙгөһө
• Ағай - эне аҙһа, ала булыр
• Ағай- эне бер үлелә, бер терелә кәрәк
• Ағай - эне менән аш татлы
• Ағай - эне талашһа, ятҡа йәм
• Ағай - эне талашыр, атҡа менһә ярашыр
• Ағай - эне татыу булһа, ат күп булыр; Апһын - әзе татыу булһа, аш күп булыр
• Ағай - эне татыу булһа, менергә ат етә; Килендәштәр татыу булһа, ашарға аш етә
• Ағай - эне яуға кәрәк, мал дауға кәрәк
• Ағай - энегә ҡарап мал үҫер, ҡарағайға ҡарап тал үҫер
• Ағай-эненән айыу-бүре ҡурҡҡан
• Ағай - энеңдең аты уҙғансы, ауылдашыңдың тайы уҙһын
• Ағай - энеңдең аты үткәнсе, ауылыңдың эте үтһен
• Ағай- эненең ҡыҙығы - алыш-биреш, ҡоҙалыҡтың ҡыҙығы - барып килеш
• Ағай - эненең тартышы - туй бүләге йыртышы
• Ағай - эненән айыу-бүре ҡурҡҡан
• Ағай - энең бар ерҙә, "дошманым" юҡ тимә, апһының бар ерҙә, "көндәшем" юҡ тимә
• Ағайым өйө - аҡ йәйләү, энем өйө - өң төбө
• Ағас ағасҡа таяна, әҙәм әҙәмгә таяна
• Ағас айыры үҫһә лә тамыры бер
• Ағас ауыҙ, балта тел
• Ағас балтанан ҡурҡа
• Ағас башы - ҡаҙыҡ, балдыҙ алыу - яҙыҡ
• Ағас башы - япраҡ, ҡырау төшһә, һарғайыр, кеше күрке - сепрәк, баҫып кейһәң, таушалыр
• Ағас башын ел алыр, күпер башын һыу алыр
• Ағас башын ел борор, әҙәм башын һүҙ борор
• Ағас бейек булһа ла, тамыры ерҙә
• Ағас ботаҡһыҙ булмаҫ, дан уртаҡһыҙ булмаҫ
• Ағас емеше менән, кеше эше менән
• Ағас емеше менән матур
• Ағас емешенән, кеше ҡыланышынан билгеле
• Ағас күрке -япраҡ, әҙәм күрке - сепрәк
• Ағас ҡырҡһаң, оҙон ҡырҡ: ҡырҡа -ҡырҡа ҡыҫҡарыр, тимер ҡырҡһаң, ҡыҫҡа ҡырҡ: һуға-һуға оҙонайыр
• Ағас нәҫеле - ерҙә, ир нәҫеле - илдә
• Ағас сыбыҡ саҡта бөгөлә
• Ағас та ергә төпләнә
• Ағас та үҙ нәҫелен үҙе тирәһенә йыя
• Ағас тамыры ер үтә керә, әҙәм тамыры ил үтә керә
• Ағас тамырынан әҙәм тамыры күберәк
• Ағас урмандан йыраҡ үҫһә лә шунда табан һығыла
• Ағас үлеме балтанан
• Ағас япрағы менән матур
• Ағасҡа ла мен, ботаҡҡа ла ҡаҙалмаһын
• Ағастан япраҡ төшмәй тормай
• Ағасты йәштән бөк
• Ағасты кем ултыртһа, емеше шуныҡы
• Ағасты ҡапыл эймә -һыныр
• Ағасты тотҡан ерҙән һындырып булмай
• Ағасты япраҡ биҙәй, кешене хеҙмәт биҙәй.
• Ағастың башын киҫһәң, төбө ҡалыр
• Ағастың йомшағын ҡорт баҫыр
• Ағастың тамырына балта сабып, япрағы менән дуҫ булма
• Ағасына күрә алмаһы, инәһенә күрә балаһы
• Ағасһыҙ йортҡа ҡош ҡунмаҫ, балаһыҙ йортҡа ҡот ҡунмаҫ
• Ағасһыҙ урман юҡ, хужаһыҙ донъя юҡ
• Ағасына күрә емеше
• Ағиҙел ҡаты аҡһа ла, ҡомо ҡалыр; Хәсрәт үҙе баҫылһа ла, моңо ҡалыр
• Ағиҙелдең аръяғында бер энәгә бер һыйыр
• Ағиҙелдең башы — Ирәмәл
• Ағы барҙың туғы бар
• Ағыр һыуҙың ҡәҙере юҡ
• Ағыу хәтәр, ағыуҙан ғәйбәт хәтәр
• Ағыу яһаған ағыуҙан үлер, һөңгө яһаған һөңгөнән үлер
• Ағымға ҡаршы йөҙөү ауыр
• Аҡҡан һыу кире ҡайтмай
• Аҡҡан һыу юлын табыр
• Аҡҡан һыуҙа монтар юҡ
• Аҡмаған һыуҙы үлән баҫа
• Аҡмаһа ла тама

Аж

• Ажғырған айғырҙың өйөрөн күр

Аҙ

• Аҙ аҙҙырыр, күп яҙҙырыр
• Аҙ ауырыу, анһат үлем(бир)
• Аҙ аша - йыш аша
• Аҙ ашаған да ауырыған, күп ашаған да ауырыған
• Аҙ ашаған май ашар, күп ашаған лай ашар
• Аҙ ашаһаң, тағы ашарһың, күп ашаһаң, ни ашарһың?
• Аҙ ашым - ҡайғыһыҙ башым
• Аҙ белмәгән күп тә белмәҫ
• Аҙ булһа ла күптәй күр
• Аҙ булһын, тәмле булһын
• Аҙ ҙа етә, күп тә бөтә, бергә торғанға ни етә?
• Аҙ кешене күп кеше бер яйға килтерер
• Аҙ күпкә буйһонор
• Аҙ ҡап, ҡаҙ ҡап
• Аҙ һөйлә, күп тыңла
• Аҙ һөйлә, күп эшлә
• Аҙ һөйләгән күп эшләр
• Аҙ һөйләһәң, күп ишетерһең
• Аҙ һүҙ менән күпте әйт
• Аҙ һүҙҙән мәғәнә сығыр, күп һүҙҙән бәлә сығыр
• Аҙ эш күп һүҙҙән яҡшыраҡ
• Аҙға ҡәнәғәт итмәгән күбен күрмәҫ
• Аҙғын ат тайға эйәрер, әрһеҙ кеше байға эйәрер.
• Аҙҙан ғына күңел табыла, юҡтан ғына күңел ҡала
• Аҙҙан күп була, күптән юҡ була
• Аҙҙы күпкә ҡушҡандың арманы юҡ
• Аҙҙың аҙығы бергә
• Аҙҙың ҡәҙерен белмәгән күптең ҡәҙерен белмәҫ
• Аҙыҡлы ат арымаҫ, аҙыҡһыҙ ат бармаҫ.
• Аҙыҡлы ат арымаҫ, дағалы ат таймаҫ.
• Аҙамат ирҙең билдәһе - аҙ һөйләр ҙә күп тыңлар, арғымаҡ аттың билдәһе - аҙ уртлар ҙа күп юшар
• Аҙаматҡа ҡул бирһәң, абруйың артыр
• Аҙанды ҡырҡ ҡабат әйтмәйҙәр
• Аҙашҡандан юл һорамайҙар
• "Аҙашмам" тигән егетте ҡара томан аҙаштырыр
• "Аҙашмайым" тигән кеше күҙ менән ҡаш араһында аҙашыр
• Аҙашһаң, алдыңа ҡара
• Аҙашһаң, алдыңа ҡара
• Аҙашһаң, ил менән аҙаш
• Аҙбары бар, аты юҡ
• Аҙғын ат тайға эйәрер, әрһеҙ кеше байға эйәрер
• Аҙғын ҡатын йөрөр-йөрөр ҙә, өйөнә еткәс, йүгерер
• Аҙғын тапһа, айырым ашар; йомарт тапһа, бергә ашар
• Аҙғын эт үҙ ояһына ҡарап өрөр
• Аҙғын тапһа, айырым ашар; йомарт тапһа, бергә ашар
• Аҙғынға эйәрһәң, аҙырһың, тоғро юлдан яҙырһың
• Аҙығың булһа, арымаҫһың, дуҫың булһа, бәләгә тарымаҫһың
• Аҙығыңды алыҫ ҡуй, ҡаҙығыңды ҡулбуй(ы)
• Аҙыҡ мул ерҙә ауырыу булмаҫ
• Аҙыҡлы ат арымаҫ, аҙыҡһыҙ ат бармаҫ
• Аҙыҡлы ат арымаҫ, дағалы ат таймаҫ
• Аҙыҡлы ҡунаҡ ҡупрайыр
• Аҙыҡлы ат арымаҫ, аҙыҡһыҙ ат бармаҫ

Ай

• Ай айламай ат маҡтама, йыл йылламай килен маҡтама
• Ай байыһа - йондоҙ бар, ҡатын үлһә - балдыҙ бар
• Ай бирҙе - ҡояш алды
• Ай йөрө - аман йөрө
• Ай йөрөмәй ат маҡтама, йыл тормай кейәү маҡтама
• Ай ҡолаҡланһа - аяғыңды нығыт, көн ҡолаҡланһа - ҡолаҡсыныңды нығыт
• Ай менән көн уртаҡ, йыр менән көй
• Ай менән көндәй, һәр кемгә берҙәй
• Ай менән ҡояш берәр генә була
• Ай менән ай бер түгел
• Ай уртаҡ, көн уртаҡ, яҡшы кешенең эше уртаҡ
• Ай уртаҡ, төн уртаҡ
• Айға үрелгән – нурға күмелгән
• Ай үткәс - көн һана, көн үткәс - ай һана(ғүмер үтә)
• Ай үтә, йыл үтә, ай әйләнә көн үтә
• Ай яҡтыртҡанда, йондоҙ күренмәй
• Айға ҡарап ай булма
• Айға ҡарап аҡырма, илгә бәлә саҡырма
• Айғыр ҡалдырһаң, йүнлеһен ҡалдыр, ҡусҡар ҡалдырһаң, йөнлөһөн ҡалдыр
• Айғыр малға ни етә, йөрөй белгән кешегә?Тыуған илгә ни етә - ҡәҙерен белгән кешегә?
• Айғыр менән уйнаған тайҙың арҡаһы яралы булыр
• Айғыр өйөрөн ташламаҫ
• Айғырың ала булһа, ҡолоноң ҡола булыр
• Айҙың да йондоҙо бар
• Айғыр ҡалдырһаң, йүнлеһен ҡалдыр, ҡусҡар ҡалдырһаң, йөнлөһөн ҡалдыр.
• Айлы төн аҙашмаҫҡа яҡшы
• Айныҡ башта - айныҡ аҡыл
• Айныҡ өгөтө иҫереккә кермәй
• Айран һорап килһәң, туҫтағыңды йәшермә
• Айран эскән ҡотолған, күнәк ялаған тотолған
• "Айт" иткәнгә "тайт" иткән
• Айһыҙ атың маҡтама, йылһыҙ ҡатын маҡтама
• Айһыҙ төндә ҡыҙ күҙләмәйҙәр, болғансыҡ һыуҙа балыҡ эҙләмәйҙәр
• Айы еткән -айында үлә, көнө еткән - көнөндә үлә
• Айым тура баҡҡанда, йондоҙҙарға йоҙроҡ
• Айың-көнөң уртаҡ булһын, ирең уртаҡ булмаһын
• Айың-көнөң уртаҡ булһын, малың уртаҡ булмаһын
• Айырылған ир аҙыр, ҡушылған ир уҙыр
• Айырылған ҡаҙ тупланған ҡарғаға ем булыр
• Айырылғанды айыу ашар, бүленгәнде бүре ашар
• Айырылғандың ҡанаты ҡайырылған
• Айырылмаҫтай дуҫыңа ҡайырылмаҫтай һүҙ әйтмә
• Айырылыу - ҡанатың ҡайырылыу
• Айырылма өйөрөңдән: айырылһаң өйөрөңдән, ике ҡулың китмәҫ бөйөрөңдән
• Айырылыр дуҫ аяулы малыңды һорар
• Айырылыр дуҫ эйәрҙең арт ҡашын һорай
• Айыу алыр егетте атынан танырмын, бүре алыр егетте бүркенән танырмын
• Айыу йоҡоһон йоҡлама, айыу йоҡоһо айҙа ла бөтмәй.
• Айыу атырҙың аяғынан, бүре атырҙың бүркенән билгеле
• Айыу балаһын алға һалһаң да иш булмаҫ
• Айыу балаһын итәккә һалһаң да илекмәҫ, бүре балаһын бүреккә һалһаң да берекмәҫ
• Айыу беләгенә, әҙәм белегенә ышана
• Айыу беләгенә ышаныр, егет йөрәгенә ышаныр
• Айыу ҡашҡа булмаҫ, яман яҡшы булмаҫ
• Айыу ҡыуып ҡуян тотҡан
• Айыу өңөндә, ҡурҡаҡ өйөндә көслө
• Айыу урманды һаҡлай, урман айыуҙы һаҡлай
• Айыу-бүре берекмәҫ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ, муллаға аҡыл өйрәткән - тамаҡ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ, йүнһеҙгә аҡыл өйрәткән - һабаҡ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ, йүнһеҙгә аҡыл өйрәткән - һабаҡ
• Айыуға аҡыл өйрәткән - таяҡ, муллаға аҡыл өйрәткән - тамаҡ
• Айыуға намаҙ өйрәткән - таяҡ
• Айыуҙан ҡасҡан -бүрегә тарыған; Дощмандан ҡасҡан - үлемгә тарыған
• Айыуҙан ҡастым - бүрегә юлыҡтым
• Айыуҙан ҡурҡҡан урманға бармаҫ
• Айыуҙан ҡурҡҡан урманға бармаҫ, сиңерткәнән ҡурҡҡан иген икмәҫ
• Айыуҙы айыу ашамаҫ, бүрене бүре ашамаҫ
• Айыуҙы еңгән - ярты ир, асыуҙы еңгән - бөтөн ир
• Айыуҙы ла бейергә өйрәтәләр
• Айыуҙы үҙ майы менән майлайҙар
• Айыуҙы үлтермәҫ борон тиреһен һатмайҙар
• Айыуҙы һыйпау менән һыйыр булмаҫ
• Айыуҙың үҙен тапҡас, эҙен эҙләмә
• Айыуҙы айыу ашамаҫ, бүрене бүре ашамаҫ.
• Айыу балаһын алға һалһаң да, иш булмаҫ.
• Айыу-бүре берекмәҫ.

Аҡ

• Аҡ аҡса ҡара көн өсөн
• Аҡ ашаған арымаҫ
• Аҡ булмаһа ла пак булһын
• Аҡ кейем кер тотмай
• Аҡ кеше - саҡ кеше, ҡара кеше - ныҡ кеше
• Аҡ күңелдең аты арымаҫ, туны туҙмаҫ
• Аҡ кәүҙәңдең ҡәҙерен ауырыу булғас белерһең
• Аҡҡа ҡара тамһа - бөтмәй
• Аҡҡа ҡара тиҙ тейә
• Аҡҡа төшкәнсе, ташҡа төш
• Аҡ матур - саҡ матур, ҡара матур - бик матур
• Аҡ сәлләле мулланан аҡ яулыҡлы ҡатын артыҡ
• Аҡ тигәнең - алғыш, ҡара тигәнең - ҡарғыш
• Аҡ өҫтөндә аҡ яҙыу беленмәҫ, аҡ өҫтөнә ҡара төшһә, юйылмаҫ
• Аҡ туныңды яманлап, атлас ҡайҙан табырһың? Түрәләрҙе яманлап, ғәҙел ҡайҙан табырһың?
• Аҡ эт бәләһе ҡара эткә
• Аҡ эт, ҡара эт - икеһе лә эт
• Аҡ юл - оҙон ғүмер
• Аҡайған күҙҙә аҡыл аҙ
• Аҡбуҙ атҡа еҙ ҡамсы
• Аҡҡа ҡара тиҙ йоға
• Аҡҡан һыу кире ҡайтмай
• Аҡҡан һыу юлын табыр
• Аҡҡан-тамғанды көтмә, үҙең тап
• Аҡҡош күлдә булыр, аҡсарлаҡ һыуҙа булыр
• Аҡҡош күрһәң, атып ал, былбыл күрһәң, һатып ал
• Аҡҡош боҙ ашап китә,боҙ ашап ҡайта
• Аҡмаған һыуҙы үлән баҫа
• Аҡрын барған аҡрын аттан уҙған, йүгереп барған тайҙан ҡалған
• Аҡса аҡыл таптыра
• Аҡса алһаң, һанап ал, ҡатын алһаң, һынап ал
• Аҡса таш аҫтында, таш аждаһа башы аҫтында.
• Аҡса - байҙыҡы, янсыҡ - тайҙыҡы
• Аҡса - баҡса емеше түгел
• Аҡса баҡыр, һанарға таҡыр
• Аҡса барҙа бары ла дуҫ
• Аҡса батшаны еңгән
• Аҡса бөткәнгә ҡайғырма, эш бөткәнгә ҡайғыр
• Аҡса бөткәс, аҡыл керә
• Аҡса бөтә донъяны гиҙә
• Аҡса иҫәп ярата.
• Аҡса - иҫәпте, аҡыл үлсәүҙе ярата
• Аҡса кемдеке - мал шуныҡы
• Аҡса кешене кешегә ят итә
• Аҡса ҡалала ҡала
• Аҡса-мал бер көнлөк, ғилем-һөнәр ғүмерлек
• Аҡса - һанаулы, аҡсалы - танаулы
• Аҡса сыҡмай, аҡса кермәй
• Аҡса тапҡансы, аҡыл тап
• Аҡса тарат, белем йый
• Аҡса - таш аҫтында, таш аждаһа башы аҫтында
• Аҡса таш киҫтерә
• Аҡса туҙа, мал уҙа
• Аҡса һанағанды ярата
• Аҡса - һанаулы, аҡсалы - танаулы
• Аҡса эсте тищмәй
• Аҡса янына аҡса һыя
• Аҡсаға һат, аҡсаға һатылма
• Аҡсаға хеҙмәт итмә, һаулыҡҡа хеҙмәт ит.
• Аҡсалының ҡулы уйнай, аҡсаһыҙҙың күҙе уйнай
• Аҡсалының ҡулы уйнар, аҙғындың күҙе уйнар
• Аҡсалының эше күп, баҡсалының ашы күп
• Аҡсаны аҡса таба
• Аҡсаны ахмаҡ та ярата
• Аҡсаны берәү ҙә һыуға атмай
• Аҡсаның йоҙағы - һаран, ашлыҡтың йоҙағы - һалам
• Аҡсаның күҙе юҡ
• Аҡсаң бөткәнгә ҡайғырма, эшең бөткәнгә ҡайғыр
• Аҡсаң бөттө - ҡәҙерең бөттө
• Аҡсаң булмаһа ла, выжданың булһын
• Аҡсаң булһа - аш күп, ашың булһа - дуҫ күп
• Аҡсаң күп булғансы, дуҫың күп булһын
• Аҡсаңды юғалт, өмөтөңдө юғалтма
• Аҡсаңды юғалтһаң да, аҡылыңды юғалтма
• Аҡсаһыҙ баҙарға барғансы, кәфенһеҙ гүргә бар
• Аҡсаһыҙ баҙарға бармайҙар.
• Аҡта ҡара юҡ, ҡараға сара юҡ
• Аҡһаҡ ат күп йөрөр
• Аҡһаҡ булһа ла үҙ атың
• Аҡһаҡ булһа ла үҙ атың булһын
• Аҡһаҡ йөрөп туҡтамаҫ, һуҡыр күреп туҡтамаҫ
• Аҡһаҡ ултырмаҫ, һаҡау тик тормаҫ
• Аҡһаҡты сатанларға өйрәтмәйҙәр
• Аҡыл айнымаҫ, алтын серемәҫ
• Аҡыл аҡсаны таба
• Аҡыл йәштә түгел, башта
• Аҡыл йәштән сыға, аҫыл нәмә таштан сыға
• Аҡыл көстө еңә
• Аҡыл - ҡаҙна, күңел - йоҙаҡ, тел- асҡыс
• Аҡыл менән алтын табыла, алтын менән аҡыл табылмай
• Аҡыл өләшкәндә урынында булмаған
• Аҡыл - теҙген, ҡылыҡ - ат, теҙгенеңде белеп тарт
• Аҡыл теше ахмаҡта ла бар
• Аҡыл төбө- тәжрибә
• Аҡыл һаҡалға ҡарап йөрөмәй
• Аҡыл һатма, үҙеңә ҡалмаҫ
• Аҡыл эҙләгән - аҡыл табыр, мал эҙләгән - мал табыр, Нәфсеһенә эйәргән малынан да, аҡылынан да яҙыр
• Аҡыл эйәһен табыр
• Аҡылды аҡсаға һатып алып булмай
• Аҡылды ҡаш аҫтында маяҡ ит
• Аҡылды сәсеп үҫтермәйҙәр
• Аҡылдың ҡулы нәфсенең теҙгенен тотор
• Аҡылдың ҡәҙере әҙәп менән
• Аҡылдың ҡәҙере әҙәп менән, байлыҡтың ҡәҙере йомартлыҡ менән
• Аҡылдың ҡәҙере- әҙәп менән, Байлыҡтың ҡәҙере йомартлыҡ менән, Ҡеүәттең ҡәҙере - баһадирлыҡ менән
• Аҡылдың үлсәүе - һүҙҙә
• Аҡылдың юлдашы - бәхет
• Аҡыллы аҡса йыя, аҡылһыҙ таш йыя
• Аҡыллы аҡса йыя, ахмаҡ тоҡсай тегә
• Аҡыллы алға барыр, артына ҡарар
• Аҡыллы атын маҡтар, тинтәк ҡатынын маҡтар
• Аҡыллы атын маҡтар, урта йүләр ҡатынын маҡтар, үтә йүләр үҙен маҡтар
• Аҡыллы аҡса йыя, аҡылһыҙ таш йыя
• Аҡыллы аҡса йыя, ахмаҡ тоҡсай тегә
• Аҡылһыҙ баш аяҡ тындырмаҫ, аяҡһыҙ баш донъя ҡыҙырмаҫ
• Аҡылһыҙ башҡа алтын бүрек файҙа бирмәҫ
• Аҡылһыҙ башҡа дан ҡунмаҫ, ҡунһа ла оҙаҡ тормаҫ
• Аҡыллы булған - әйтмәй белгән, йомарт булған - һорамай биргән
• Аҡыллы ир - ил ағаһы, аҡылһыҙ ир - ил бәләһе
• Аҡыллы ир ҡатынын яманламаҫ
• Аҡыллы ир шул булыр: ҡулындағың алдырмаҫ; Кеше һайын туҡталып, юҡ һүҙ тыңлап ҡаңғырмаҫ;Барынан да бере шул: бөгөнгө эшен таңға ҡалдырмаҫ
• Аҡыллы ирҙең эсендә эйәрле - йүгәнле ат ятыр
• Аҡыллы кеше алдамаҫ та, алдатмаҫ та
• Аҡыллы кешенең һүҙе алдан йөрөр
• Аҡыллы ҡатын - хазина
• Аҡыллы ҡатын 3 көнлөгөн алдан уйлар, аҡыллы ир 3 йыллығын алдан уйлар
• Аҡыллы ҡош ҡанатын һаҡлай, аҡыллы кеше һүҙен һаҡлай
• Аҡыллы ҡуйҙым, иҫәр еңдем тиәр
• Аҡыллы өйләнгәнсе, тиленең улы булған
• Аҡыллы тигәнең маҡтана башлаһа, тинтәк тип иҫәплә
• Аҡыллы тип әйтәләр кеше әйтмәй белгәнгә, Йомарт тип әйтәләр - кеше һорамай биргәнгә
• Аҡыллы тиргәлһә лә, тир сығармаҫ
• Аҡыллы тәкә һуйыр, ахмаҡ йүкә һуйыр
• Аҡыллы уйлағансы, тиле һуғып йыҡҡан
• Аҡыллы ул - алтын ҡул
• Аҡыллы үҙен ғәйепләр, алйот иптәшен ғәйепләр
• Аҡыллы хәтер ҡалдырмаҫ, ахмаҡ хәтер һаҡламаҫ
• Аҡыллы һүҙҙән ҡурҡа, ахмаҡ таяҡтан ҡурҡа
• Аҡыллы һүҙен тыңлағанда, ашар ашың онотолор
• Аҡыллыға аҡыл бирһәң, күпте белер, Аҡылһыҙға аҡыл бирһәң, ҡысҡырып көлөр
• Аҡыллыға баш ҡиммәт, аҡылһыҙға мал ҡиммәт
• Аҡыллыға бер һүҙ - мая, аҡылһыҙға мең һүҙ -зая
• Аҡыллыға ишара
• Аҡыллыға һүҙ әйттем - уйланы ла белде, Аҡылһыҙға һүҙ әйттем - тыңланы ла көлдө
• Аҡыллыға аҡыл бирһәң, күпте белер, Аҡылһыҙға аҡыл бирһәң, ҡысҡырып көлөр
• Аҡыллыға ым да етә, ахмаҡҡа туҡмаҡ та аҙ
• Аҡыллыға әйтһәң - белә, тинтәккә әйтһәң - көлә
• Аҡыллылар янына барһаң, аңраны эйәртмә
• Аҡыллынан ғилем ал,

Аҡылһыҙҙан ғибрәт ал

• Аҡыллының аҡылы - йөрәгендә, тинтәктеке - телендә
• Аҡыллының аты ла арымай, туны ла туҙмай
• Аҡыллының йөҙө әйтер, йөҙө әйтмәһә, һүҙе әйтер
• Аҡыллының ҡәҙере ахмаҡ янында беленер
• Аҡыллының теле күңелендә, аҡылһыҙҙың күңеле телендә
• Аҡыллының - уйында, тиленең - телендә
• Аҡыллының аҡылы - йөрәгендә, тиленеке - телендә
• Аҡылһыҙ атҡа менһә, атаһын танымаҫ
• Аҡылһыҙ егет - ауыҙлыҡһыҙ ат, йүнһеҙ егет - йүгәнһеҙ ат
• Аҡылһыҙ кеше алтмышта ла йәш була, аҡыллы алтыла ла баш була
• Аҡылһыҙ кеше дошманы менән дуҫ булыр, дуҫы менән дошман булыр
• Аҡылһыҙҙан алты тапҡыр маҡталғансы, аҡыллынан бер тиргәл
• Аҡылһыҙҙан кәңәш һорау - үҙе аҡылһыҙлыҡ
• Аҡылһыҙҙан маҡталғансы, аҡыллынан бер тиргәл
• Аҡылһыҙҙың аҡылын эт ашар
• Аҡылһыҙҙың ауыҙынан да бер аҡыллы һүҙ сығыр
• Аҡылһыҙҙың һаҡалы үҫһә лә, аҡылы үҫмәҫ
• Аҡылһыҙҙан кәңәш - үҙе аҡылһыҙлыҡ

• Аҡылһыҙҙың аҡылын эт ашар
• Аҡылһыҙҙың ауыҙынан да бер аҡыллы һүҙ сыға
• Аҡылһыҙҙың һаҡалы үҫһә лә, аҡылы үҫмәҫ
• Аҡылы ҡыҫҡаның теле оҙон
• Аҡылы юҡ кешенең аҙырайған күҙе бар
• Аҡылы юҡтың яҡыны юҡ
• Аҡылын алтынға алышҡан алтынын баҡырға алышыр
• Аҡылың булһа, аҡыллыға эйәр, аҡылың булмаһа - мәҡәлгә эйәр
• Аҡылың булһа, алданмаҫһың, алйот булһаң, алдыра алмаҫһың
• Аҡылың булһа, асыу һаҡлама
• Аҡылыңды ҡаш араңа маяҡ ит
• Аҡырған башлыҡ түгел, аҡылы бар башлыҡ
• Аҡшам ваҡыты - ашам ваҡыты

Ал

• Ала белһәң, бирә бел
• Ала ҡарға алдан ҡысҡырыр
• Ала ҡарҙа аласағың булһын, бирәсәгең булмаһын
• Ала ҡарғала аласағың булһын, бирәсәгең бул¬маһын
• Аласағым китһә лә, әйтәсәгем китмәһен
• Аласағың булһын, бирәсәгең булмаһын
• Аласағың китһә лә, әйтәсәгең китмәһен
• Аласаҡ менән бирәсәк бөтмәй
• Алаһы нәмә алтын булып күренер
• Алаһы тауар — мең алтын
• Алашаны атҡа һанама
• Ала ҡуңыҙ тиреһе эйегә күнмәҫ
• Алабута аш икән, баҡыр аҡса таш икән
• Алабута аш булмаҫ, алтын-көмөш таш булмаҫ
• Алабута аш булмаҫ, ара бутаған иш булмаҫ
• Алабута аш икән, баҡыр аҡса таш икән
• Алабутала ҡолаҡ юҡ, алйот кешелә оят юҡ
• Алам тигән ауыҙ яман, күрәм тигән күҙ яман
• Алама ағас ботаҡҡа үҫер
• Алама атҡа менгәнсе, йүгер кеше күргәнсе
• Алама булһа ла ир яҡшы
• Алама булһа ла, ир яҡшы, һуҡыр булһа ла, ҡыҙ яҡшы
• Алама кешегә дәрәжә килешмәй
• Алама кешелә һүҙ тормаҫ
• Алама ҡәйнәгә сәсең менән ер һеперһәң дә ярамаҫһың
• Алама тайҙың тире әсе, алдаҡсының теле әсе
• Алама эт ҡойроҡҡа үҫер
• Алан-йолан йә артыңды алыр, йә ҡатыныңды алыр
• Алаһы ла, ҡолаһы ла
• Алға бар, артыңа ҡара
• Алға барырҙың эте үлән ашар
• Алға киткән кешенең эте үлән ашар, Кирегә киткән кешенең килене урлап ашар
• Алған алғанда ҡала
• Алған — алғандыҡы, ат — менгәндеке
• Алған алыр, ҡалған ҡалыр
• Алған бер яҙыҡлы, алдырған мең яҙыҡлы
• Алған ҡулдан биргән ҡул артыҡ
• Алған менән биргән бер түгел, сыҡҡан менән кергән бер түгел
• Алғанға алты ла аҙ, биргәнгә биш тә күп
• Алғанда - бисмилла, биргәндә –әстәғафирулла!
• Алғандың бирәһе бар
• Алғаныңа ҡарап шөкөр ит, алырыңа ҡарап фекер ит
• Алғанға алты ла аҙ, биргәнгә биш тә күп
• Алғыр кеше алымынан, йылғыр кеше аҙымынан билдәле
• Алғыр кеше алмышынан, йылғыр кеше аҙмышынан билдәле
• Алда булһа ҙур теләк, эштән ял таба йөрәк
• Алдан аяғын кейенгән – алға сыҡҡан
• Алданым тип маҡтанма, үҙеңде лә алдарҙар
• Алдап, алты аҙым да китмәҫһең
• Алдашһаң - абруйың китер, әрләшһәң - ҡәҙерең китер
• Алды барҙың арты бар
• Алды болот булһа, арты - аяҙ
• Алды-артыңды ҡарап йөрө
• Алдың-артың йыйып йөрө
• Алдыма килде тип тығынма: ҡоҫоуың бар
• Алдын аяғына ҡарап юрғанын һуҙыр, ялҡау юрғанына ҡарап аяғын һуҙыр.
• Алдын бер уйла, артын биш уйла
• Алдынғылыҡ – тәхеткә, иремтәлек – ләхеткә.
• Алдыңа бер ҡара, артыңа биш ҡара
• Алдыңа килгән ашты йота бел
• Алдыңа ҡуйған ашты хурлама
• Алдыңда етәксең булһа, артыңда таянысың булһын
• Алдыңда ышаныс булһын, артыңда таяныс булһын
• Алдыңдан әйткән телең артыңдан килеп тотмаһын
• Алдыңды бер ҡара, артыңды биш ҡара
• Алйот булһаң, аҡыл кәрәкмәй
• Алйоттоң эше булмаҫ, ялҡауҙың ашы булмаҫ.
• Алйот дуҫтан аҡыллы дошман артыҡ
• Алйот ирҙән аҡыллы ҡатын артыҡ.
• Алйот төйнәгән төйөндө аҡыллы ла сисә алмаҫ
• Алйот юлдаш булмаҫ, ишәк моңдаш булмаҫ
• Алйотҡа өгөт әйтһәң, алдай, тиер, аҡыллыға өгөт әйтһәң, балдай, тиер
• Алйотҡа әйткән кәңәшең ағып киткән һыуға тиң
• Алйоттан аҡыл һорама
• Алма ағасынан алыҫ төшмәҫ
• Алма үҙең һөйгәнде - алданырһың, Ал һине һөйгәнде - ҡыуанырһың
• Алма һигеҙҙе, ал һимеҙҙе
• Алмағаста алма бешә, дегәнәктә - дегәнәк
• Алманың алына ҡорт төшөр
• Алма беш, ауыҙыма төш.
• Алтау ала булһа — аулағаны китер, икәү иптәш булһа — аңдығаны китер
• Алтау ала булһа — ауыҙҙағы китер,Дүртәү теүәл булһа — түбәләге китер
• Алтмыш аҙым алға атла, алты тапҡыр артыңа ҡара
• Алтмыш көн ат булғансы, алты көн айғыр бул
• Алтмыш ҡолон ат булмаҫ.
• Алтмыш - ҡайтмыш
• -Алтмыш, һиңә ни ҡылдым? Аяғыма бау һалдың, ҡолағыма шау һалдың.-Етмеш, Һиңә ни ҡылдым? Уртымдағы теште алдың, башымдағы һушты алдың.

-Һикһән, һиңә ни ҡылдым?Маңлайҙағы күҙҙе алдың, бурбайҙағы биҙҙе алдың. - Туҡһан, һиңә ни ҡылдым?Ауыҙҙағы һүҙҙе алдың, илтеп ләхеткә һалдың.

• Алтмышҡа еткәс, атайыңдан аҡыл һорама
• Алтмыштыҡы бөтә, алтыныҡы бөтмәй
• Алтмышта ҡартлығың ҡаршы алыр
• Алты ағай-эненән айыу-бүре ҡурҡыр
• Алты аҙым атлағансы алтмыш тапҡыр артыңа ҡара
• Алты йәшәр юлдан ҡайтһа, алтмыш йәшәр күрешергә килер
• Алты көн утын киҫмәһәң, алты ай туҡылдарһың
• Алты тин аҡсаһы юҡ, баҙарҙа ат һатыулашҡан
• Алты тин файҙа итәм тип, алтмыш тин аҡсаһын сығарған
• Алтыға алып бишкә һат, атың булһын һатыусы
• Алтыға алып бишкә һатмайҙар
• Алтыла бер дәңгелдәк, алтмышта бер дәңгелдәк
• Алтылағы аҡылың алтмышҡа тиклем
• Алтын алма, аҡыл ал
• Алтын алма, аҡыл ал, алтын - аҡыл була алмаҫ
• Алтын алма, алғыш ал
• Алтын балдаҡ кейһәң дә кәкре бармаҡ тураймай.
• Алтын булһа ла, эш һаулыҡты алмаштырмай.
• Алтын тотҡан алтынды таныр, күрмәй күргән еҙҙе лә алтын тир.
• Алтын түгел, ғилем дәүләт.
• Алтын ирең атыңа тейһә, алтынын ал да утҡа яҡ
• Алтын кәрәкмәй, аҡыл кәрәк, аҡыл булһа, алтын табылыр
• Алтын күрһә, фәрештә лә шайтанға әйләнә
• Алтын өҫтөнә аҡыл - ике алтын
• Алтын таш ҡаш булмаҫ, алабута аш булмаҫ, дошман яуҙа иш булмаҫ
• Алтын - ташта, аҡыл - башта
• Алтын теш тә телде тешләй.
• Алтын тотҡан алтынды таныр, күрмәй күргән еҙҙе лә алтын тиер
• Алтынға иҫе киткән - аҡылынан ситкә киткән
• Алтынға эйәргән юғалған, аҡылға эйәргән - юл алған
• Алтын эйәр атҡа тейер, эйәһе белмәҫ, ат белер.
• Алтындан аҡыл ҡиммәт
• Алтынды тут алмаҫ, һыуҙы ут алмаҫ
• Алы булды, гөлө лә булыр
• Алып маҡтарлыҡ түгел, һалып таптарлыҡ түгел
• Алыҫ аҙаштыра, тәрән батыра
• Алыҫтан ут алма, яҡындан ҡыҙ алма
• Алтынды эҙлә таштан, аҡылды эҙлә баштан
• Алтының менән маҡтанма, аҡылың менән маҡтан
• Алтын ҡомһоҙҙоң күңелен ташҡа, күҙен аҡҡа әйләндерә
• Алырмын тигән алдан ингән
• Алыҫ аҙаштыра, тәрән батыра
• Алыуҙан биреү яҡшы.

Ам

• Аманатҡа итһәң хыянат, алырһың ғүмерлек яман
• Амин, амин — аман төбө,әбейҙәргә — ҡаба төбө,ирҙәргә — һуҡа башы,

ҡатындарға — киҫәү башы

Ан

• Андыҙлы ерҙә ат үлмәҫ, атлы ерҙә ир үлмәҫ.

Аң

• Аңра башҡа аҡыл йоҡмаҫ

Ап

• Аптыраған атаһының ҡуйынын аҡтарған
• Аптыраған ҡатын абышҡаһын "атай" тигән
• Ата-инә ҡәҙерен балалы булғас белерһең; Ағай-эне ҡәҙерен ялалы булғас белерһең
• Аптыраған һөлөк ағас тешләр
• Аптырағанда ахмаҡҡа ла " ағай" тиерһең
• Апһын ағарып алдыма сыҡмаһын, ҡарайып артымда ҡалмаһын
• Апһынды апһын күрә алмай
• Асыу - ағыу, йотһаң - дарыу
• Аҫылынһаң, ағастың аҫылына аҫылын

Ар

• Араҡы яратҡан - аҡылын таратҡан
• Араланған ҡуйҙы бүре алыр
• Арбаның алды ҡайҙа аунаһа, арты шундай аунай
• Арғымаҡ алын бирмәҫ
• Арғымаҡ менгән арымаҫ.
• Арғымаҡ ат юл башлар, Аҡыллы егет ил башлар; Батыр егет яу башлар; Сәсән егет дау башлар
• Арғымаҡ һыйпау һөймәҫ, алаша маҡтау һөймәҫ
• Арғымаҡты яманлап, толпар ҡайҙан табырһың? Ағай-энеңде яманлап, туған ҡайҙа табырһың?
• Арғымаҡтың билгеһе - ҡаҙы йыймаҫ, ял йыйыр; Яман егеттең билгеһе - ҡатын алмаҫ, мал йыйыр
• Арҡан ишһәң, бау булыр, арбаң-санаң һау булыр.
• Арҡауын атһаң, буйын алырһың
• Арҡыры ятҡан ағасты буй һалмаҫ
• Арпа алтмыш көндә өлгөрә.
• Арпа сәскән бойҙай урмаҫ.
• Арт йортто туйҙырған ҡатын иренә баш бирмәҫ
• Арт йортто туйҙырған ҡатын ирҙе алға сығармай
• Артҡа ҡалһаң — тапалырһың, алға сыҡһаң - туҡмалырһың
• Артҡа ҡарап ғибрәт ал, алға ҡарап шөһрәт ал
• Артҡы аҡылға кем дә бай
• Артҡы айылың ныҡ булһа, атың тулап ни ҡылыр? Алған ҡатының яҡшы булһа, йортоң тулап ни ҡылыр?
• Артығын һөйләгән аҡылын ашаған.
• Артыҡ байлыҡ әҙәмде аҙҙырыр
• Артыш ағасы им булыр
• Артыңда ни барын белмәһәң - тотолорһоң,Алдыңда ни барын белмәһәң - йығылырһың
• Арыған ат соҡор һанай, асыҡҡан ат ҡулыңды ялай, ярат¬ҡан ат күҙеңә ҡарай.
• Арыҡ атҡа ҡамсы ла йөк.
• Арыҡ атҡа менгәнсе, аяғыңа мен.
• Арыҡ булһа ла, һарыҡ аҫыра.
• Арыҡ мал яҙга сыҡһа уйнаҡлар.
• Арыҫландың аҙғаны айға һикерер
• Арыҫландың аҙғаны айға һикерер; тауыҡтың аҙғаны әтәс булып ҡысҡырыр
• Арыҫландың айға менмәһә лә һикереүе дан
• Арыҫландың айға менәм тип, биле биртенгән
• Арыш сәсһәң, икмәк ашарһың.
• Арыштың хисабы һуҡҡас беленер.
• Арышы булһа, батманы табылыр.
• Арбам һынды тип күстән ҡалма,

Башым ауырта тип эштән ҡалма.

• Арбаны ат тартыр,күләгәне эт тартыр
• Арғымаҡтың билгеһе-ҡаҙылыҡ йыймаҫ,ял йыйыр
• Арҡан ишһәң бау булыр,арба-санаң һау булыр
• Арҡауын атһаң,буйын алырһың

Артҡа ҡалһаң, тапалырһың

• Артыҡ байлыҡ — башҡа бәлә.
• Артыҡ байлыҡ әҙәмде аҙҙырыр.
• Арыҡлыҡтан ат үлмәҫ, ярлылыҡтан ир үлмәҫ.
• Арыҫлан аста төлкө туҡ.

Ас

• Ас айыу уйнамаҫ
• Ас балыҡ та селәү һайлай.
• Ас бүре тотолмаҫ, туҡ бүре ҡотолмаҫ.
• Ас кергән, яланғас керә алмаған
• Ас кешегә барыһы тәмле
• Ас французға ала ҡарға ла аш
• Ас айыу уйнамаҫ.
• Ас күңеле икмәктә, туҡ күңеле хикмәттә.
• Астың хәлен ас белер.
• Астың хәлен туҡ белмәҫ.
• Ас һөлөк әсе тешләр.
• Астың иманы юҡ.
• Астың уйы икмәктә, яланғастың — бишмәттә.
• Асҡыс ярамаҫ йоҙаҡ юҡ
• Астан аҡыл һорама
• Астан үлһәң дә, ата-әсәңде, тыуған илеңде ташлама.
• Астың күҙе -икмәктә, туҡтың күҙе - хикмәттә
• Асыҡ ҡапҡанан кем кермәҫ (ҡыҙ намыҫына ҡарата)
• Асыны татымаһаң, тәмлене белә алмаҫһың
• Асыу - ағыу,Йота белһәң - дарыу!
• Асыу - аҡыл дошманы
• Асыу - алдан, аҡыл арттан
• Асыу алдан йөрөр, аҡыл арттан йөрөр
• Асыу - бысаҡ, аҡыл - дуҫ
• Асыу - бысаҡ, аҡыл - һап
• Асыу - дошман, аҡыл - дуҫ, асыуыңа аҡыл ҡуш
• Асыу йыйма, аҡыл йый
• Асыу килһә, аҡыл китер, аҡылың күп булһа - асыу бөтөр
• Асыуын алға ҡуйған - аҡылын артҡа ҡуйған
• Асыуыңды ат ит, аҡылыңды теҙген ит

Аҫ

• Аҫтындағын алты ай эҙләгән
• Аҫыл ат һыртына ҡамсы тейҙертмәҫ
• Аҫыл ҡоштоң балаһы алдына ҡуймаҡ аш еймәҫ
• Аҫыл шоңҡар ҡаҙ алһа, ҡанатын ҡанға тигеҙмәҫ
• Аҫылынһаң, ағастың аҫылына аҫылын

Ат

• Ат абынғанға ишәк ғәйепле
• Ат аҙғыны тай була, ир аҙғыны бай була
• Ат аҙғыны тайға эйәрер, ир аҙғыны байға эйәрер
• Ат аҙғыны тайға эйәрер, ир аҙғыны ҡыҙға эйәрер
• Ат аҙғыны тайға эйәрер, ярлы малы байға эйәрер
• Ат аҙғыны юрға булыр, ир аҙғыны мулла булыр
• Ат аҙғыны тай була, ир аҙғыны бай була.
• Ат айғырланһа, баш була
• Ат айғырланһа, үҙ башына була
• Ат алмаҫ борон йүгән эҙләмә
• Ат айҙа һыналыр, әҙәм йылда һыналыр
• Ат айында, ир йылында һыналыр
• Ат айында һыналыр.
• Ат алғансы, тай ҙа мал.
• Ат алмаҫ борон йүгән эҙләмә.
• Ат алһаң, арба кәрәк
• Ат алһаң, арба кәрәк, ҡатын алһаң, бары ла кәрәк
• Ат алһаң, ауылына тартыр
• Ат алһаң, ауылың менән, ауылың менән булмаһа, бүркең менән кәңәш ит
• Ат алһаң, ауылыңдан алма
• Ат алһаң - ауылың менән, ҡыҙ алһаң - ырыуың менән кәңәшләш
• Ат алһаң, баш менән түш ал, ҡыл алһаң, ҡабаҡ менән ҡаш ал
• Ат алһаң, өйөң менән кәңәшләш, ҡатын алһаң, ауылың менән кәңәшләш
• Ат алһаң, һынап ал, аҡса алһаң, һанап ал
• Ат алһаң, яҡындан ал, ҡатын алһаң, алыҫтан ал
• Ат арымаһа, аҙыҡтан
• Ат арығын маҡтама, арғымаҡтан тай уҙыр.
• Ат аяған ат менер, тун аяған тун кейер.
• Ат аяғынан һимерер.
• Ат — байҙа.
• Ат барҙа бейә сапмаһын, ир барҙа ҡатын алға сыҡмаһын
• Ат баҫмайым тигән еренә өс баҫа.
• Ат башы менән уйнағансы, атаң башы менән уйна.
• Ат башы тотҡан арымаҫ.
• Ат булмағанда, ишәк тә ярай.
• Ат йәлләгән ергә ҡарар, ҡош йәлләгән күккә ҡарар.
• Ат күреп аяғың аҡһамаһын
• Ат күрмәгән ат күрһә, саба-саба үлтерер,

Тун күрмәгән тун күрһә, ҡаға-ҡаға туҙҙырыр.

• Ат асыуын арбанан алмайҙар
• Ат бирҙем - атлата алманым, тай бирҙем - туҡтата алманым
• Ат йөрөп юл ала
• Ат ҡаҡҡанды тай ҡаҡҡан, ир ҡаҡҡанды мир ҡаҡҡан.
• Ат ҡартайһа — һуғымлыҡ.
• Ат менән ҡыҙҙы ауылдан алма
• Ат — менгәндеке, тун — кейгәндеке.
• Ат юрғалар, эйәһе дан алыр
• Ат, эйәһенә килгәс, аҡһамаһын
• Ат юҡ аранда, ҡайғы юҡ буранда.
• Ат яҡшы ла, ел ҡаршы.
• Ат яҡшыһы — ала тояҡ, тун яҡшыһы — төлкө тояҡ
• Ат яҡшыһы алға сығыр, алға сыҡҡан данға сығы
• Ат санала беленер.
• Ат тапҡансы ишәк мен.
• Ат тапҡансы эйәр тап.
• Ат тапһаң, эйәр табыла.
• Ат тирләһен, сирләмәһен.
• Ат ТОЯҒЫ сабата түгел, тишелһә, ямап булмай.
• Ат туйған ерендә, ир тыуған илендә.
• Ат әйләнеп, ҡаҙығын табыр,

Ьыу әйләнеп, юлығын табыр, Ир әйләнеп, илен табыр.

• Ат холҡона таянма.
• Ат хурлаған тай менер, тай хурлаған таяҡ менер.
• Ат юрғалар, эйәһе дан алыр.
• Ат яҡшыһы аранда.
• Ат яҡшыһы алға сығыр, алга сагаҡай данға сығыр..
• Атка - һоло, машинаға — май.
• Атҡа ышанма: ат, кем менһә, шуныҡы.
• Атланһаң үҙ атыңа атлан, кеше аты тиҙ арыр.
• Атлы тәртә төҙәтер, атһыҙ кәртә төҙәтер.
• Атлының аяғы да арымай, туны ла туҙмай.
• Атлыға тай менһә лә килешә.
• Атты айһыҙ маҡтама.
• Атты ат һаҡлай.
• Атты сыбыртҡы менән ҡыума, һоло менән ҡыу.
• Аттың даны егет ҡулында.
• Аттың күрке ял булыр.
• Аттың саяһы — юрға.
• Аттың хаҡы оло, айғырҙың даны оло.
• Атһыҙ ир — ҡанатһыҙ ҡош.
• Атһыҙ ир — ҡулһыҙ кеше.
• Атһыҙ кеше — затһыҙ кеше.
• Аты бар — арыҫлан.
• Аты бар атланмаҫ, эйәре бар атланыр.
• Аты бар — батыр, аты юҡ — ятыр.
• Аты барҙың дуҫы бар.
• Аты барҙың ҡанаты бар
• Аты булһа, ҡамыты табыла.
• Аты барҙың ҡанаты бар, һыйыры барҙың һыйы бар.
• Аты-туны бар кешелә Алпамышаның көсө бар.
• Атым яҡшы тип, сыбыртҡыңды ҡуйма.
• Атың арыһа, абруйың китер.
• Атың арыһа, үҙеңә үпкәлә.
• Атың барҙа арыш сәс.
• Атың булһа, арымаһын.
• Атың булһа, ил таный.
• Атың юғалһа ла, йүгәнең ташлама.
• Ата - ата ҡаҙ.
• Ата балаһы хур булмаҫ.
• Ата балаһы хатаһыҙ булмаҫ
• Ата балаһы алтмышҡа етмәй, аҡыл тапмаҫ
• Ата маҡтағанды алма, ауыл маҡтағанды ҡуйма
• Ата-бабам баҡҡан ер - кендек ҡаным аҡҡан ер
• Ата - инә ҡәҙерен балалы булғас белерһең, ағай - эне ҡәҙерен ялалы булғас белерһең
• Ата-инәңә ни ҡылһаң, алдыңа шул килер
• Ата-инәһен һөймәгән ҡыҙ яман, Ҡәрҙәш-ҡәүемен һөймәгән ул яман
• Атай булмай тороп атай ҡәҙерен белмәҫһең, Әсәй булмай тороп әсәй ҡәҙерен белмәҫһең
• Ата-әсә һүҙе - бала-саға күҙе.
• Атайҙар һүҙе – аҡылдың үҙе
• Атайҙың һүҙе- аҡылдың үҙе
• Атайһыҙға ҡыҙ бирмә, инәйһеҙҙән ҡыҙ алма
• Атайһыҙҙы кейәү итмә, инәйһеҙҙе килен итмә.
• Атайым ай күргән, иртәгә байрам икән
• Атанан йәш ҡалдым, аҡылдан буш ҡалдым
• Атанан күргән уҡ юнған, инәнән күргән тун бескән.
• Атаңдан айырылһаң айырыл, илеңдән айырылма
• Атаһы айырымды ау ҡушыр,өйөрө айырымды яу ҡушыр
• Атаһы торор - улы һөйләр, Әсәһе торор - ҡыҙы һөйләр.
• Атаһынан күргән - уҡ юнған, инәһенән күргән - тун бескән.
• Атҡа ышанып, арбала йоҡлама, аҙаштырһа, үҙеңә үпкәлә
• Атҡаҙанған артистар була, президенттар булмай.
• Атҡан таң алға һөйрәй, ахырҙа ҡәбергә һөйрәй
• Атты айһыҙ маҡтама
• Ат алһаң, һынап ал, аҡса алһаң, һанап ал
• Атты ҡамытҡа үлсәп алмайҙар, ҡамытты атҡа үлсәп алалар
• Атты өйрәтә белмәһәң, сығынсы булыр.
• Аттың хаҡы оло, айғырҙың даны оло
• Аттың - юрғаһын, бисәнең уңғанын ал
• Аттың яҡшыһы алға сыға, егеттең яҡшыһы данға сыға
• Атһыҙ арба алға китмәй, ирһеҙ ҡатын ал-ял белмәй.
• Атым юҡ бурамда, ҡайғым юҡ буранда
• Атын алма, затын ал
• Атын атама, аҙашып китһен
• Атың барҙа юл таны, аҡылың барҙа ир таны
• Атың насар булһа, һатып ҡотолорһоң; Аға-энең яман булһа ҡасып ҡотолорһоң; Ҡатының яман булһа нисек ҡотолорһоң?
• Атың арыҡ булһа - бер сап, утының аҙ булһа - бер яҡ
• Атың арыһа -абруйың китер, ҡарының асһа - ҡәҙерең китер
• Атың барҙа елеп ҡал, йөрөй алмай торған көн килер
• Атың булмаһа ла хутың булһын
• Атың насар булһа, һатып ҡотолорһоң, Аға-энең яман булһа, ҡасып ҡотолорһоң,Ҡатының яман булһа, нисек ҡотолорһоң?
• Ат тешенән билгеле, егет эшенән билгеле.
• Аттың үҙе ниндәй, йөгө шундай.
• Ата алмаған - атаһына үпкәләр.
• Ата алмаған атынан күрер,

Ҡайтып килеп ҡатынынан күрер.

• Ата алмаған йәйә һайлар.
• Ата алмаған мылтығынан күрер
• Ата алмағандың уғы алты ҡолас китер
• Атаһыҙ тороп-балтаһыҙ тороп булмай

Инәһеҙ тороп була-энәһеҙ тороп булмай

• Аты булһа, ҡамыты табылыр.

Ау

• Ау аула, ауылда тор.
• Ауға барһаң, зирәк бул, юлдашыңа терәк бул.
• Ауға сыҡҡанда эт ашатмайҙар.
• Аулаҡ күлгә тәлмәрйен хужа.
• Ауылда булмаған далала булыр.
• Ауылы башҡаның һыуы башҡа.
• Аусы — ауҙа, юлсы — юлда.
• Аусыны аяғы туйҙыра.
• Аусы ҡоҙғон ауламаҫ, өйрәк аулар.
• Ауыҙы онға тейгән эт тирмән яламай түҙә алмай
• Ауыҙың менән сәскәнде ҡулың менән йыйып ала алмаҫһың
• Ауыҙың тулы ҡан булһа ла яттар алдында төкөрмә.
• Ауылдан ҡыҙ алма ла мал алма
• Ауыҙың тулы ҡан булһа ла, дошман алдында төкөрмә
• Ауыҙы-мороно ҡыйыш булһын, бай балаһы һөйләһен.
• Ауыҙыңдан ел алһын
• Ауыл эте ала булһа, бүре килеп баш булыр
• Ауыл эте ала булһа ла, бүре килгәндә берегер
• Ауыл эте ала булыр
• Ауырыу ағас башынан йөрөмәй, әҙәм башынан йөрөй
• Ауырыу хәлен һау белмәҫ, ярлы хәлен бай белмәҫ.
• Ауырыу - аяҡтан, ҡайғы йөрәктән алыр
• Ауырыу китһә лә, ғәҙәт китмәй.
• Ауырыу көсәйһә, йәнеңде алыр; Дарыу көсәйһә, малыңды алыр
• Ауырыуҙың аҙығы үҙе менән
• Ауан кеше ауыҙы менән ҡош тотор.
• Ауан ауға сыҡһа, ауҙа ғауға сыға.
• Ауыҙыңа кергәнде сәйнәргә иренмә.
• Ауыр йөктө ат тарта, ауыр эште ир тарта
• Ауыр күтәргән - билен һындырған
• Ауыр таш - тау аҫтында, ауыр эш -бауыр аҫтында
• Ауыр эшкә беләк бар, ҡыйыу эшкә йөрәк бар.
• Ауыр эште күмәк ҡул еңгән.
• Ауырыу бер үлер, иренсәк көн дә үлер.
• Ауырыуға дауа бар, дәртһеҙгә дауа юҡ.
• «Ауырып торам» тимә, «иренеп торам» тиң.

Ат

• Ата алмаған «уғым кәкере булды» тигән.

Ах

• Ахмаҡ бирер, аҡыллы алыр
• Ахмаҡтан аҡыл һорама
• Ахмаҡтың эшләгән эше аҡыллыны алйытыр
• Ахмаҡтың һаҡалы үҫһә лә, аҡылы үҫмәҫ
• Ахыры заман булғанда, йүнһеҙ кеше йүнлегә эш өйрәтер.

Аш

• Аш ҡәҙерен белмәгән өй хужаһын оялтыр
• Аш хурлама-ҡоҫторор,ир хурлама-боҫторор.
• Аш янында аш үтә.
• Ашаған аттың теше аҡ
• Ашағанда аҙ яҡшы, эшләгәндә күп яҡшы
• Ашаған мал үлмәй.
• Ашаған еренә эт тә ҡайта.
• Ашаған аш табыр, эшләгән эш табыр.
• Ашағанда аҙ яҡшы, эшләгәндә күп яҡшы.
• Ашағанда ҡолағың һелкенһен, эшләгәндә йөрәгең ел¬кенһен.
• Ашағанда телһеҙ бул, эшләгәндә өнһөҙ бул.
• Ашап, алаша булмаҫһың
• *Ашамаһаң да, май яҡшы, яманлаһаң да, бай яҡшы
• Ашаған үлмәҫ, ярлы бөлмәҫ.

Ашҡаҙар менән Ағиҙел, Йөрәктауҙа табышҡан; Яҡшы егет, яҡшы ҡыҙ, шулай итеп табышҡан, яр иткәнде пар иткән, айырылтмаҫҡа ҡауышҡан

• Ашлыҡты бураға һалмайынса "уңыш алдым", тимә
• Ашланған ер аш бирер.
• Ашлыҡты бураға һалмайынса «уңыш алдым» тимә.
• Ашлыҡтың йоҙағы — һалам.
• Ашыҡ уйнаған - аҙыр; Туп уйнаған - туҙыр; Ҡуй көтөп, ҡарын майы ашаған барынан да уҙыр
• Ашыҡҡан арба аҡрын тәгәрәй
• Ашыҡҡан арыр, аҡрын барыр
• Ашыҡҡан ашҡа бешкән.
• Ашыҡҡан күҙгә аҡ төшә
• Ашыҡҡан ҡыҙ кейәүгә барһа ла мантымаҫ
• Ашыҡҡан юл алмаҫ
• Ашыҡҡанда артыңа йыш ҡарама.
• Ашыҡҡандан аҡыл һорама
• Ашын - тоҙон эсеп ултыр, аҡыллыны тыңлап ултыр
• Ашыуһыҙ булһа, тауҙан биҙ, үткеһеҙ булһа, һыуҙан биҙ.
• Ашаған белмәй, тураған белә.
• Аш тигәндә — йән фарман, эш тигәндә — юҡ дарман.
• Аш янында ат кеүек, эш янында эт кеүек
• Ашамаған ашым түгел, эшләмәгән эшем түгел.
• Ашау татлы — эшләү ҡаты.
• Ашамай тамаҡ туймай, эшләмәй ризыҡ булмай.
• Аштан ҡалһаң да, эштән ҡалма.
• Ашы юҡ ураҙа тотҡан, эше юҡ ас ултырған.
• Ашын яратһаң, эшен дә ярат.
• Ашына күрә табағы, эшенә күрә тамағы.
• Ашыҡҡан арба аҡрын тәгәрәй.
• Ашыҡҡан арыр, аҡрый барыр.
• Ашыҡҡан эштә хәйер юҡ.
• Ашыҡҡан һыу диңгеҙгә етмәҫ.

Ая

• Аяғы яман түрҙе бысрата, теле яман – илде бысрата.
• Аяғың тәп итһә, ауыҙың сәп итер.
• Аяғына тартһа — башына юҡ, башына тартһа аяғына юҡ — йүнһеҙ ирҙең көнө шул.
• Аяҙлы-болотло аҡылы бар, кәҙәнеке хәтлем һаҡалы бар
• Аяҡлы ҡаза күрәһе егет аяғы һыҙлау ҡатын алыр
• Аяҡтан кергән ауырыу бөтә тәнде алыр
• Аяҡ атламаһа, баш йөрөмәй